Skilgreining í alfræðiorðabókastíl á sálfræði

Sálfræði væri rétt skilgreind í alfræðiorðabók svona:

Sú grein vísinda þar sem rannsakendur hennar eru ekki sammála um hvað fagið snýst. Sumir segja að sálfræði snúist um hugsun, hegðun og heila, á meðan aðrir segja að hugsun sé hegðun svo viðfangsefnið sé í raun hegðun og heili. Sálfræði er einnig sú grein innan vísinda þar sem rannsakendurnir eru ósammála um hvaða aðferðir eigi að nota til að rannsaka viðfangsefnin - hver sem þau nú eru.

Jafnvel ganga sumir svo langt að segja að maður nokkur frá Vín, Sigmund Freud að nafni, hafi stundað sálfræði og þar með vísindi. Flestir segja að það sé þvæla. Aðrir segja að hann hafi verið loddari sem vildi verða frægur. Aðrir hafa ásakað hann um að vera haldinn duldum óskum. Freud skrifaði marga hillumetra af bókum um meintar rannsóknir sínar.

Aðrir segjast hafa fundið út einhvers konar manngerðir með því að spyrja fólk um það sjálft og reikna út úr þeim gögnum. Þeir samt vita ekki hvað þeir fundu út með þessu, bara eitthvað. Þeir hafa samt skrifað marga hillumetrana af bókum um viðfangsefni sín.

Enn aðrir segjast hafa fundið orsakir hegðunar með því að rannsaka dúfur og rottur. Sumir þeirra hafna meira að segja að hugsun skipti máli fyrir hegðun! Þeir, sömuleiðis, hafa skrifað marga hillumetra um rannsóknir sínar. Mest um dúfur og rottur. Samt tala þeir aðallega um fólk.

Þeir eru fleiri sem stunda rannsóknir í sálfræði. Þessir þykjast rannsaka hvað fólk hugsar með því að leggja fyrir það verkefni. Einn rannsakandi lét fólk leysa þraut. Svo sagðist hann geta sagt hvað fólkið var að hugsa. Rotturannsakendurnir andvarpa þegar þeir heyra svoleiðis nefnt og segja 'Lærðu þeir aldrei um hvað raunvísindi snúast?'.

Og svo eru það þeir sem setja fólk í stóla og plata fólkið til að halda að það hafi gefið annari manneskju raflost. Með þessu segjast þeir hafa fundið út að í raun hafi fólk látið stjórnast af yfirvaldi, sjálfum rannsakandanum. Jafnvel hafa menn lokað í fangelsi sjálfboðaliða, fangelsi sem var rekið af öðrum sjálfboðaliðum. Tveir þátttakendana fengu taugaáfall og voru lagðir á sjúkrahús. Fangelsinu var lokað eftir fimm daga rekstur. Rannsakendurnir sögðust hafa fundið út að aðstæður stjórnuðu fólki.

Allt segist þetta fólk stunda sálfræði. 

 Ég ýki ekkert voðalega mikið með þessari framsetningu. Sálfræði er einkar ruglingslegt fag.

Athugasemdir

[Arnar Pálsson, 25.2.2008 kl. 09:18]

Fín skilgreining.

Sem raunvísindamaður, nánar tiltekið líffræðingur sem hefur áhuga á erfðum og þróun, þá finnst mér sálfræðin mjög spennandi. Sérstaklega þykir mér fólkið hugrakkt sem stundar rannsóknir á þessu sviði, sérstaklega þar sem fólk er mjög viljugt að taka niðurstöður þess og túlka. Það er að mínu viti veikleiki fagsins, eftir því sem ég best fæ séð, túlkun niðurstaðna og þá eru aðallega leikmenn, en oft líka lærðir sekir um óvönduð vinnubrögð.

Þú gerðir létt gys að rottusálfræðingunum, en ég held að samanburðar nálgunin sé mjög hjálpleg. Ef við finnum í öðrum lífverum sömu tilhneygingar og atferli, þá mun það hjálpa okkur að skilja rót eigin hegðunar. Sérstaklega ef við höfum áhuga á að vita hvaða ferli í taugakerfinu og frumum hafa áhrif á viss einkenni sem við skilgreinum sem sjúkdóma. Vissulega er margt sérstakt við Homo sapiens, sem tungumálin hafa gert okkur kleift að skilja og upplifa.

[Guðmundur D. Haraldsson, 26.2.2008 kl. 13:08]

Já, sálfræði er spennandi, en það þarf dálítið hugrekki, eins og þú segir, til að takast á við þetta viðfangsefni. Einmitt að hluta til vegna þess að fólk (leikmenn og oft rannsakendur líka) er mjög fúst til að túlka niðurstöðurnar á oft frjálslegan hátt. Rannsóknir á hugsun, hugarferlum og minni eru einmitt gott dæmi um rannsóknir þar sem túlkun kemur mjög mikið við sögu; þar er nokkuð um að menn túlki rannsóknir öðruvísi sem þeir sem gerðu þær. Endurtúlkanir eru ekki óalgengar.

Varðandi rottusálfræðingana, þá er þetta alveg rétt hjá þér. En það sem rottusálfræðingarnir gera oft er að ræða um menn og rottur (eða dúfur...) í sömu andrá. Er það réttmætt? Lúta menn sömu lögmálum um nám og t.d. rottur? Ég efa að þau séu nákvæmlega þau sömu. Það er aðalástæðan fyrir gríninu.

Takk annars fyrir innlitið og athugasemdina.