Afar léleg blaðamennska

Þetta er blaðamennska af verstu sort, fyrir utan slúður og sorpblöð.

Hvernig tókst blaðamönnum að túlka niðurstöðurnar þannig að „fólk taki betri ákvarðanir þegar það treystir innsæi sínu í stað þess að hugsa vel og lengi um hluti“, sérstaklega þegar rétt á eftir kemur „[í] rannsókn sem University Collage í London (UCL) gerði kom fram að skyndiákvarðanir í undirmeðvitundinni geta reynst betri við ákveðnar aðstæður heldur en að beita rökhugsun“. Það er nefninlega það. Mun betra væri að segja að fólk taki betri ákvarðanir þegar það treystir innsæi sínu þegar aðstæður eru ákveðnar, heldur en að alhæfa svona og draga svo í land með alhæfinguna. Alhæfingar sem síðan er dregið úr geta verið í lagi, en það eru léleg skrif að gera það undir svona kringumstæðum.

Og svo við snúum okkur að hinu, sem er öllu verra. Þetta eru tíu einstaklingar í einni tilraun, sem blaðamennirnir leyfa sér að alhæfa út frá! Þetta er hræðilegt. En þess utan, þá er afar hæpið að alhæfa mikið út frá þessari tilraun vegna þess hve verkefnið er einfalt, eins og blaðamennir gera með því að segja að „skyndiákvarðanir í undirmeðvitundinni geta reynst betri við ákveðnar aðstæður heldur en að beita rökhugsun“. Það má kannski minna á að verkefnið fólst í því að leita að tákni á tölvuskjá, en ekki að leysa flókna þraut. Ég reyndar spyr mig líka, við hvaða aðstæður er betra að láta þessa meintu undirmeðvitund leysa málið?

Rannsóknina má nálgast hér.

Skyndiákvarðanir geta stundum reynst vera þær bestu

Athugasemdir

[Pálína Erna Ásgeirsdóttir, 9.1.2007 kl. 20:54]

Sæll Guðmundur

Ánægjulegt að finna bloggsíðuna þína hér. Ég er sammála þér með meðferð frétta úr vísindaheiminum. Það gleður mig að fréttir af vísindum birtist á vef eins og mbl.is og sérstaklega þegar blaðmenn hafa slóð til að fara á og ná sér í frekari upplýsingar.

Þar sem að ég les orðið vísindablöð þá finnst mér fréttir annarra miðla en þeirra sem sérhæfa sig í vísindagreinum oft fátæklegar eða túlkun ábótavant.

Ég hlakka til að lesa bloggin þín :) 

[Guðmundur D. Haraldsson, 10.1.2007 kl. 00:16]

Þakka þér. :)

[Guðmundur Ásgeirsson, 10.1.2007 kl. 00:53]

Það er rétt, að þarna er um að ræða afar sérhæft og einfalt verkefni, sem reynir á afmarkaðan hluta heilans sem fæst við mynsturgreiningu (pattern recognition/discrimination). Það kemur svosem ekki á óvart að undirmeðvitundin sé vön því að taka slíkar ákvarðanir, þar sem hún þarf á hverju einasta augnabliki að taka aragrúa skyndiákvarðana fyrir okkur. Þá á ég við alla þá ómeðvituðu eða "lægri" heilastarfsemi sem er sífellt í gangi til þess að halda ýmsum grunnkerfum líkamans gangandi, t.d. blóðrás öndun og meltingu, og líka ýmis eðlislæg hegðun eins og t.d. ótti við aðsteðjandi hættu eða viðbrögð við skyndilegum sársauka. Og þessi ómeðvitaða starfsemi styðst einmitt að stóru leyti við það að bera kennsl á eða þekkja í sundur munstur, rifja upp samsvarandi hegðunarmunstur og framkvæma þau eftir minni. Sem dæmi um hversu lagin við getum verið í þessu er t.d. þegar við keyrum í vinnuna og uppgötvum þegar þangað kemur að við höfum verið svo annars hugar alla leiðina að við munum ekkert eftir ökuferðinni. Ef hinsvegar eitthvað óvænt hefði komið fyrir er hætt við að við hefðum ekki átt til neitt samsvarandi kunnulegt munstur og þá hefði ákvarðanatakan hugsanlega orðið slæm eða það sem verra er: engin, og afleiðingarnar hugsanlega hræðilegar. En þannig er það samt í ys og þys daglegs lífs að við neyðumst mjög oft til að taka mun fleiri ákvarðanir en við erum fær um að gera meðvitað. Það getur verið hollt að leiða að því hugann öðru hverju hversu margar illa upplýstar skyndiákvarðanir maður raunverulega tekur á hverjum degi, og reyna svo að rifja upp hversu margar vandlega ígrundaðar ákvarðanir maður tók meðvitað þann dag. Gætið samt að því að fara ekki að efast um sjálf ykkur þegar þið framkvæmið þennan samanburð! Við erum sem betur fer með nokkuð vandaða innbyggða sjálfstýringu sem verið hefur í þróun í þúsundir ára, og það ásamt aðlögunarhæfni okkar er sennilega það sem hefur gert okkur kleift að þróa með okkur æðri vitund, að geta sett "lífið" á sjálfstýringu á meðan "hugurinn reikar" og þannig fæðast hugmyndir... og af þeim spretta fleiri hugmyndir og svo koll af kolli.

phew... þetta átti sko ekki að verða svona langt, en verði lesendum að góðu...

[Júlíus Valsson, 10.1.2007 kl. 10:47]

Það hefur þó ekki verið skyndiákvörðun blaðamannsins að birta þessa frétt?

[Guðmundur D. Haraldsson, 10.1.2007 kl. 17:27]

Ég held Guðmundur, að undirmeðvitundin keyri ekki bílinn okkar heim. Ég held frekar að við munum ekki eftir bílferðinni vegna þess að það var ekkert merkilegt við hana og engin vísbendi sem hjálpa okkur að rifja upp (en þau virðast gegna lykilhlutverki í upprifjun). Og jú, við veittum því mjög litla athygli hvað við vorum að gera. Það sem við munum helst eftir er það sem skiptir máli.

[Heiða Maria Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 10.1.2007 kl. 19:24]

"Ég held Guðmundur, að undirmeðvitundin keyri ekki bílinn okkar heim. Ég held frekar að við munum ekki eftir bílferðinni vegna þess að það var ekkert merkilegt við hana"

Þið hafið eflaust báðir nokkuð til ykkar máls. Það er rétt að við munum mun síður það sem við gerum oft og mörgum sinnum; það er ekki "behaviorally relevant". Aftur á móti er það nokkuð ljóst að ýmis heilaferli eru ósjálfráð og ómeðvituð og á það sérstaklega við um ósveigjanleg viðbrögð sem mótast þegar maður hefur gert eitthvað oft á mörgum sinnum (ómeðvituð ferli eru hröð en ósveigjanleg, meðvitum hæg en sveigjanleg).

En að kalla þetta undirmeðvitund, það er annað mál. Undirmeðvitund gefur í skyn að um sé að ræða eitthvert dularfullt og óskiljanlegt fyrirbæri, en svo þarf alls ekki að vera. 

[Heiða Maria Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 10.1.2007 kl. 19:27]

Viðbót: 

"[Undirmeðvitundin] þarf á hverju einasta augnabliki að taka aragrúa skyndiákvarðana fyrir okkur." Þetta er líka pínu óþægilegt orðalag, því að þetta gefur til kynna að undirmeðvitundin sé skyni borin skepna, ef svo má segja, að það sé meðvitund í undirmeðvitundinni jafnvel. Þetta er það sem gjarnan er kallaður mannlingur eða homonculus, og er vandamálum bundið. Sjá t.d. http://en.wikipedia.org/wiki/Homonculus#The_homunculus_argument_in_philosophy_of_mind